Geschiedenis

De geschiedenis van Luxor in Arnhem begint in 1913 als Frans van Laeken, dan directeur van Cinema Palace, een oproep doet om aandelen te nemen in de oprichting van ‘een eerste klasse Cinema Théâtre’. Tegenwoordig zouden we dit crowdfunding noemen. Van Laeken wil geen ordinaire filmzaal, maar een feest voor de ogen tussen cinema, variété, theater, dans en muziek. Willem Diehl, wereldberoemd in Arnhem, is de architect.

In Arnhem, het Haagje van het Oosten, is de gegoede burgerij goed vertegenwoordigd met ex-kolonialen, militairen, pensionados avant la lettre en andere welgestelden . Deze draagkrachtige Arnhemmers zien wel wat in het plan van Van Laeken en op 26 mei 1915 wordt het Luxor-Théâtre geopend aan wat toen nog het Nieuwe Plein heette. De crème de la crème van Arnhem is aanwezig. Een journalist van de Nieuwe Arnhemse Courant ziet leden van de rechterlijke macht, gemeenteraad, hooggeplaatste ambtenaren en ‘de eerste families te dezer stede.’ Dat Luxor er niet voor iedereen is merkt men aan de prijzen: met veertig cent tot anderhalve gulden is het de duurste bioscoop van Arnhem. Zonder boord kom je er ook niet in, ‘anders was je er te schorrem voor’.

Architect Willem Diehl heeft veel luxe panden in Arnhem ontworpen en gebouwd in de Art Nouveau / Jugendstilstijl. Luxor is hier geen uitzondering op. Voor Luxor trekt Diehl tal van kunstenaars aan voor onder andere het beeldhouwwerk, schilderingen in het pand en bijzondere tapijten. Alles in en om het pand is rijk versierd, een mooi voorbeeld zijn de dansende nimfen bij de entree. Als Abraham Tuschinski in 1921 besluit om in Amsterdam ook een filmpaleis te bouwen, neemt hij het Arnhemse Luxor als voorbeeld.

Maar ook technisch kent het pand enkele baanbrekende noviteiten en is het zijn tijd ver vooruit. Zoals dimbare gloeilampen in de hal en de zaal, ‘een meesterwerk van electro-techniek’. Van ‘de uitademing en uitwaseming der bezoekers, alsook den tabaksrook’ hebben de Luxorbezoekers geen last. De wekelijkse advertentie in de krant vermeldt vol trots dat lucht vier keer per uur wordt ververst en zo ‘een aangename temperatuur teweeg brengt’. In die tijd had alleen de Amsterdamse Effectenbeurs een vergelijkbaar luchtventilatie- en verwarmingssysteem.

Luxor de poptempel

In de jaren zeventig van de vorige eeuw naam het aantal bezoekers af en raakte het pand in verval. In 1984 stopte het Luxortheater als bioscoop en werd het gebouw verkocht. De nieuwe uitbater, Jan Damen, trekt styliste Gerda De Kruis en architect Douwe Reitsma aan voor een ingrijpende verbouwing. De vroegere bioscoop ging vanaf november 1985 fungeren als cultureel jongeren- uitgaanscentrum waarin legendarische popconcerten (The Fall, Van Halen, Therapy?, Gino Vanelli, Mothers Finest en vele anderen) plaatsvinden. Steeds meer gaat het pand functioneren als dansgelegenheid die veel bezoekers trekt.
Door incidenten met drugs en geweld komt Luxor, ondanks inspanningen van directie en personeel, bij de gemeente en politie onder druk te staan. Mede door het intrekken van de nachtvergunning blijkt exploitatie niet meer rendabel. In oktober 1999 komt er een einde aan het Cultureel Centrum Luxor, en komt het pand leeg te staan.
In december 2001 koopt de gemeente Arnhem het inmiddels ‘oude Luxor’ met de bedoeling er het ‘nieuwe Luxor’ van te maken, namelijk Poppodium Luxor. Op dinsdag 28 februari 2006 wordt een feestelijke start gemaakt met de renovatie die onder leiding staat van architectenbureau Fritz uit Bussum.

Het tweede leven van Luxor

Eind 2007 start het tweede leven van Luxor met ‘Luxor Live Music On Wheels’. Een tot podium verbouwde vrachtwagen trekt door Arnhem, precies zoals de allereerste bioscopen door het land trokken als kermisattractie in tenten.
Op 5 september 2008 is de officiële feestelijke opening van Luxor Live. Met champagne, luxe hapjes, muziek en de première van de animatiefilm The Phantom Of The Cinema van de Arnhemse filmmaker Erik van Schaaik. Geheel in de stijl van vroeger is er een Entree Café dat overdag open is. Naast de opdracht van de gemeente Arnhem om ‘een breed podium voor een breed publiek te worden’ experimenteert Luxor Live met allerlei kunstuitingen zoals performances, theater, mode en film.

Hoewel toenmalig directeur Lineke Kortekaas optimistisch is, moet Luxor Live na een jaar hulp vragen bij de gemeente. Een restauratie die uitloopt, hoge kosten voor onderhoud van het monumentale pand en te hoog ingeschatte bezoekcijfers zorgen ervoor dat het eerste jaar van Luxor Live moeilijk is. In 2010 vertrekt Kortekaas naar Hoorn om daar voor de schouwburg te gaan werken. Er komt een interim-directeur en in 2011 wordt Hans Eliëns directeur van de Arnhemse poptempel.

Eliëns weet de stijgende lijn die in 2009 door Kortekaas is ingezet door te trekken en in 2012 is het Arnhemse poppodium uit de rode cijfers. Dat schept ruimte voor veranderingen en in de zomer van 2014 wordt gestart met de verbouwing van de kleine zaal. Er komt een nieuwe vloer in en de bar wordt verplaatst. De nieuwe vloer is nodig om meer publiek te kunnen dragen tijdens grotere evenementen. De capaciteit is tegenwoordig maximaal 200 personen.

Naast het programmeren in de eigen zalen heeft Luxor Live ook de verbinding gezocht met andere zalen en initiatieven in de stad. Zo spelen er regelmatig grote acts in Musis, helpen de programmeurs van Luxor Live bij festivals zoals Roofgarden, De Luie Hond, Sonsbeek Theater Avenue en vele andere initiatieven. Geheel in lijn met de opdracht om een ‘een breed podium voor een breed publiek te zijn’, zowel nu als in de toekomst.